Św. Jan Gwalbert (ur. ok. 995 we Florencji, zm. 12 lipca 1073 w Passignano sul Trasimeno) zapisał się w historii jako reformator i założyciel zakonu wallombrozjanów. Z początku prowadził hulaszczy tryb życia, aż do czasu kiedy zamordowano jego brata. Zgodnie z panującymi naonczas obyczajami podjął się zemsty na mordercy. Kiedy stanął z nim twarzą w twarz i dobył miecza – ów począł błagać go o litość. Niespodziewanie Jan darował życie mordercy swojego brata przeżywając jednocześnie głębokie wewnętrzne nawrócenie.

Wbrew woli rodziców, w ramach pokuty wstąpił do jednego z najbardziej surowych zakonów żyjących według reguły św. Benedykta. Zakon ten odznaczał się szczególnym poszanowaniem dla otaczającej klasztory natury. Do dziś bez zgody najwyższego przełożonego nie wolno wycinać zakonnikom drzew. Z czasem wyniósł się w okolice doliny Vallombrosa, by prowadzić życie anachorety. Tam zebrała się wokół niego grupa mnichów chcących żyć według pierwotnej reguły św. Benedykta. Mnisi rozwinęli sztukę uprawy roli i dla ochrony swych upraw z czasem zasłynęli z zalesiania okolicznych wzgórz i wyspecjalizowali się w profesjonalnej uprawie lasu.

Skoro o świadomej gospodarce leśnej w Europie mówić można dopiero od XVI wieku – duchowi synowie św. Jana Gwalberta byli niewątpliwie prekursorami gospodarki leśnej. Ich opactwo stało się z racji na powyższe także pierwszą szkołą kształcącą profesjonalnych pracowników leśnych. W związku z tym po konfiskacie majątku opactwa przez państwo włoskie w roku 1866 uprawy leśne przekazano pod zarząd włoskiego Ministerstwa Rolnictwa, które właśnie tam założyło pierwszą nowożytną szkołę leśną – Instytut Leśny. Do dziś rośnie tam las liczący 1279 hektarów na wysokości od 450 do 1450 metrów n.p.m. uznany za biogenetyczny rezerwat przyrody. Znajduje się w nim również jedno z najsłynniejszych arboretów doświadczalnych w Europie.

Leśnicy włoscy, świadomi roli jaką mnisi wallombrozjanie odegrali dla zachowania i opieki nad leśnym dziedzictwem, z radością przyjęli decyzję papieża Piusa XII, który w 1912 roku ogłosił św. Jana Gwalberta ich patronem.

tekst: Maciej Dulczewski